Ακύρωση αποδοχής κληρονομιάς
Ακύρωση αποδοχής κληρονομιάς. Πολλές φορές συμβαίνει να έχει αποβιώσει κάποιος και να έχει αφήσει χρέη στους κληρονόμους του. Οι κληρονόμοι όμως τυγχάνει πολλές φορές να μην γνωρίζουν το δικαίωμα της αποποίησης ή την προθεσμία αυτής η ακόμη και να βρίσκονταν σε πλάνη αναφορικά με τα χρέη τους θανόντος και τελικά να μην άσκησαν το δικαίωμα της αποποίησης.
Επίσης κάποιοι από τους κληρονόμους που έλαβαν γνώση των χρεών αυτών, πρόλαβαν και άσκησαν το δικαίωμα της αποποίησης εντός της νόμιμης προθεσμίας αλλά δεν ειδοποίησαν εγκαίρως ξαδέρφια κλπ του θανόντος για να ασκήσουν ομοίως το δικαίωμα της αποποίησης των χρεών του θανόντος, με συνέπεια μετά την άπρακτη προθεσμία, να έχουν ουσιαστικά αποδεχθεί πλασματικά την κληρονομιά του αποβιώσαντος αλλά και τα χρέη του.
Το ερώτημα που ταλαιπωρεί όσους έχουν βρεθεί σε αυτήν την δεινή θέση είναι: Πως μπορεί να ανατραπεί αυτή η πλασματική αποδοχή κληρονομιάς και να απαλλαγώ από τα χρέη αυτά, από την στιγμή που απώλεσα την προθεσμία αποποίησης;
Πριν σας απαντήσω σε αυτό το ερώτημα, κρίνεται ωφέλιμο να απαντηθούν τα παρακάτω δύο (2) ερωτήματα.
1. Μέχρι πότε μπορώ να προβώ σε αποποίηση κληρονομιάς;
Σύμφωνα με το άρθρο 1847 του Αστικού Κώδικα, κληρονόμος μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομία μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών που αρχίζει από τότε που έμαθε την επαγωγή και το λόγο της. Στην επαγωγή από διαθήκη η προθεσμία δεν αρχίζει πριν από τη δημοσίευση της διαθήκης.
Αν ο κληρονομούμενος είχε την τελευταία Κατοικία του στο εξωτερικό ή αν ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή όταν διέμενε στο εξωτερικό, η
προθεσμία είναι ενός έτους.
Η προθεσμία αναστέλλεται από τους ίδιους λόγους που αναστέλλεται και η Παραγραφή.
2. Αν αποποιηθώ μετά την πάροδο της προθεσμίας των τεσσάρων (4) μηνών, ισχύει η αποποίηση;
Σύμφωνα με το άρθρο 1850 Α.Κ., η αποποίηση είναι άκυρη, αν γίνει μετά την πάροδο της προθεσμίας για αποποίηση. Αν περάσει η προθεσμία, η κληρονομία θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή.
Τι προβλέπει ο Νόμος σε περίπτωση που απωλέσω την τετράμηνη προθεσμία της αποποίησης και η πλασματική αποδοχή κληρονομιάς συνέβη εξαιτίας πλάνης; Πότε η πλάνη είναι ουσιώδης; Πότε δεν είναι;
“Κατά δε το άρθρο 1857 παρ. 2 περ. 1, 3 και 4 του ίδιου Κώδικα, η αποδοχή της κληρονομίας που οφείλεται σε πλάνη κρίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις για τις δικαιοπραξίες. Η πλάνη σχετικά με το ενεργητικό ή το παθητικό της κληρονομίας δεν θεωρείται ουσιώδης. Οι διατάξεις του άρθρου αυτού εφαρμόζονται και σε αποδοχή που συνάγεται από την παραμέληση της προθεσμίας για αποποίηση.
Εξάλλου, κατά το άρθρο 1901 εδ. α΄ του ΑΚ ο κληρονόμος ευθύνεται και με τη δική του περιουσία για τις υποχρεώσεις της κληρονομίας. Τέλος κατά τα άρθρα 140 και 141 του ΑΚ, αν κάποιος καταρτίζει δικαιοπραξία και η δήλωσή του δεν συμφωνεί, από ουσιώδη πλάνη, με τη βούλησή του, έχει δικαίωμα να ζητήσει την ακύρωση της δικαιοπραξίας. Η πλάνη είναι ουσιώδης, όταν αναφέρεται σε σημείο τόσο σπουδαίο για την όλη δικαιοπραξία, ώστε, αν το πρόσωπο γνώριζε την πραγματική κατάσταση, δεν θα επιχειρούσε τη δικαιοπραξία.
Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει, ότι η αποδοχή της κληρονομίας που συνάγεται από την παραμέληση της προθεσμίας αποποίησης, μπορεί να προσβληθεί από τον κληρονόμο λόγω πλάνης, όταν η με τον τρόπο αυτό συναγόμενη κατά πλάσμα του νόμου αποδοχή δεν συμφωνεί με τη βούλησή του από ουσιώδη πλάνη, δηλαδή από άγνοια ή εσφαλμένη γνώση της καταστάσεως που διαμόρφωσε τη βούλησή του, όταν αυτή αναφέρεται σε σημείο τόσο σπουδαίο για την αποδοχή της κληρονομίας, ώστε αν ο κληρονόμος γνώριζε την αληθινή κατάσταση ως προς το σημείο αυτό, δεν θα άφηνε να παρέλθει άπρακτη η προθεσμία αποποίησης.
Η εσφαλμένη δε γνώση ή άγνοια, που δημιουργεί τη μεταξύ βουλήσεως και δηλώσεως διάσταση, η οποία όταν είναι ουσιώδης θεμελιώνει δικαίωμα προσβολής της δηλώσεως λόγω πλάνης, μπορεί να οφείλεται και σε άγνοια ή εσφαλμένη γνώση των προαναφερομένων νομικών διατάξεων για την αποδοχή της κληρονομίας (ΟλΑΠ 3/1989, ΑΠ 189/2017, ΑΠ 496/2013, ΕφΠειρ 325/2020, ΕφΛαρ 117/2019, ΕφΑθ 442/2017).
Υπάρχει δε πλάνη περί το δίκαιο της αποδοχής της κληρονομίας και όταν ο κληρονόμος τελεί σε άγνοια που ανάγεται α) στο σύστημα της κτήσης της κληρονομίας κατά τον ΑΚ που επέρχεται αμέσως μετά το θάνατο του κληρονομουμένου, οπότε η προθεσμία του άρθρου 1847 του ΑΚ δεν αρχίζει, γιατί η άγνοια αποκλείει την γνώση της επαγωγής της κληρονομίας και β) σε άγνοια μόνο της υπάρξεως της προθεσμίας του άρθρου 1847 του ΑΚ προς αποποίηση ή της κατά το άρθρο 1850 του ΑΚ νομικής σημασίας της παρόδου της προθεσμίας αυτής άπρακτης.
Η αγωγή δε προς ακύρωση της αποδοχής της κληρονομίας και η αντίστοιχη ένσταση είναι δυνατό να στραφεί και κατά του δανειστή της κληρονομίας (ΑΠ 951/2013, ΑΠ 1087/2011, ΑΠ 1211/2010, ΑΠ 338/2004, ΕφΠειρ 325/2020, ΕφΛαρ 117/2019, Κωνσταντίνου Παπαδόπουλου: Αγωγές κληρονομικού δικαίου, εκ. 1994, σελ. 172, παρ. 84, αρ. 2). Ακολούθως, από τις διατάξεις των άρθρων 157 και 1857 παρ. 2 του ΑΚ προκύπτει ότι η αγωγή για την ακύρωση της αποδοχής της κληρονομιάς που οφείλεται σε εξακολουθητική πλάνη παραγράφεται μετά εξάμηνο, το οποίο αρχίζει αφότου παρήλθε η κατάσταση αυτή, από την άρση δηλαδή της πλάνης, διακόπτεται δε η παραγραφή αυτή με την άσκηση της αγωγής, σύμφωνα με τον γενικό κανόνα του άρθρου 261 εδ. α΄ του ΑΚ (ΑΠ 173/2014 ΝΟΜΟΣ, ΕφΑθ 442/2017)” (ΕφΠειρ 117/2021, ΝΟΜΟΣ).
Σε ποιες ενέργειες θα πρέπει να προβώ για να ακυρώσω την πλασματική αποδοχή κληρονομιάς λόγω πλάνης, απάτης ή απειλής σύμφωνα με το άρθρο 1857 του ΑΚ;
Θα πρέπει από την επόμενη κιόλας ημέρα που παρήλθε άπρακτη η προθεσμία της αποποίησης, να ασκηθεί αγωγή ακύρωσης της πλασματικής αποδοχής κληρονομιάς σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 1857 του ΑΚ και σύμφωνα με το άρθρο 155 του Α.Κ. Η αγωγή κατατίθεται στο Πολυμελές Πρωτοδικείο της τελευταίας κατοικίας του κληρονομουμένου κατ’ άρθρο 30 ΚΠολΔ.
Εναντίον ποιου πρέπει να στραφώ για την ακύρωση της πλασματικής αποδοχής κληρονομιάς;
Σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 155 ΑΚ, η αγωγή για ακύρωση απευθύνεται κατά του άλλου συμβαλλομένου αν πρόκειται για μονομερή δικαιοπραξία, απευθύνεται κατά εκείνου που αντλεί άμεσα από αυτήν έννομο συμφέρον.
Ειδικότερα: Η αγωγή προς ακύρωση της αποδοχής της κληρονομίας και η αντίστοιχη ένσταση στρέφεται, σύμφωνα με τη διασταλτική ερμηνεία της διάταξης του άρθρου 155 ΑΚ και κατά του αμέσως έλκοντος έννομο κληρονομικό συμφέρον από την έκπτωση αυτού που ακυρωσίμως – δηλαδή συνεπεία πλάνης – αποδέχθηκε και που στη συνέχεια θα αποποιηθεί, δηλαδή κατ’ εκείνου, στον οποίο θα επαχθεί η κληρονομία μετά την αποδοχή της αγωγής και την αποποίηση του ενάγοντος στην περί ακυρώσεως δίκη, καθώς επίσης και κατά του δανειστή της κληρονομίας (572/2016 ΑΠ, ΝΟΜΟΣ).
Πότε παραγράφεται η αγωγή για την ακύρωση της πλασματικής αποδοχής κληρονομιάς;
Σύμφωνα με το άρθρο 1857 παρ. 2 ΑΚ, η αγωγή για την ακύρωση της πλασματικής αποδοχής κληρονομιάς λόγω πλάνης και όσων άλλων ορίζονται στο σχετικό άρθρο, παραγράφεται μετά από έξι (6) μήνες.
Τι θα πρέπει να κάνω αν γίνει δεκτή η αγωγή ακύρωσης της πλασματικής αποδοχής κληρονομιάς;
Θα πρέπει αμέσως, χωρίς καμία άλλη καθυστέρηση, να αποποιηθώ εντός της νόμιμης προθεσμίας την επαχθείσα κληρονομιά.
Δείτε εδώ: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την αποδοχή και αποποίηση κληρονομιάς.